بازگشت به حرکت طبیعی بعد از جراحی رباط صلیبی می‌تواند مرحله‌ای چالش‌برانگیز و گاهی نگران‌کننده باشد، اما نگران نباشید؛ ما این مسیر را با شما قدم به قدم همراهی می‌کنیم. راه رفتن بعد از جراحی رباط صلیبی یکی از مراحل حساس و مهم بازتوانی است که اگر با دقت و اصول صحیح انجام شود، می‌تواند سرعت بهبودی شما را بسیار افزایش دهد. در هفته‌های ابتدایی پس از جراحی، معمولا بیمار باید با کمک واکر یا عصا حرکت کند تا فشار غیرضروری روی زانو وارد نشود.
استفاده از زانوبندهای حمایتی و انجام تمرینات کم فشار از جمله راه رفتن در آب، از نکات کلیدی برای حفظ حرکت صحیح و کاهش تورم و درد است. هدف ما این است که شما نه تنها به آرامی قدرت و تعادل خود را باز یابید، بلکه اعتماد به نفس لازم برای بازگشت به فعالیت‌های روزمره و ورزشی را هم پیدا کنید.
چقدر بعد از عمل رباط صلیبی میتوان راه رفت؟
روند راه رفتن بعد از جراحی رباط صلیبی مرحله‌به‌مرحله است و باید با صبر و دقت انجام شود. در ادامه، به طور خلاصه مسیر معمولی بازتوانی را می‌بینید:
- هفته ۱ تا ۲: در این بازه باید حتما از واکر یا عصا استفاده شود تا فشار مستقیم روی زانو وارد نشود.
- هفته ۳ تا ۴: به تدریج میتوان وزن بیشتری روی پا انداخت، اما همچنان استفاده از عصا یا یک تکیه‌گاه سبک توصیه می‌شود.
- ماه دوم (هفته ۵ تا ۸): راه رفتن بدون عصا کم‌کم ممکن می‌شود، البته با رعایت اصول و استفاده از زانوبند حمایتی.
- ماه سوم: اغلب بیماران می‌توانند به طور کامل بدون عصا راه بروند، اما هنوز باید از حرکات پرشی و فشارهای ناگهانی اجتناب کنند.
نکته مهم این است که فیزیوتراپی معمولا از هفته اول یا دوم بعد از جراحی آغاز می‌شود و نقش بسیار مهمی در سرعت و کیفیت بهبودی دارد.
نکات مهم برای راه رفتن بعد از عمل جراحی رباط صلیبی
دکتر شریفزاده به عنوان بهترین دکتر ارتوپد تهران در ادامه یک‌سری نکات را برای شروع راه رفتن بعد از جراحی رباط صلیبی توصیه می‌کنند:
عصا را ناگهان کنار نگذارید!
بعد از جراحی رباط صلیبی، کنارگذاشتن عصا باید مرحله به مرحله انجام شود تا زانو فرصت بازتوانی و تقویت پیدا کند. ابتدا با دو عصا راه رفتن را تمرین کنید. سپس به یک عصا بسنده کنید و در نهایت با مشورت با متخصص ارتوپدی خود، عصا را کنار بگذارید. دقت کنید که هنگام راه رفتن گام‌ها کوتاه و کنترل‌شده برداشته شود تا فشار ناگهانی به زانو وارد نشود.
استفاده از زانوبند، کمک به کاهش فشار به زانو
بعد از جراحی رباط صلیبی، زانو نیاز به حمایت بیشتری دارد تا فشارهای ناگهانی یا حرکات اشتباه باعث آسیب دوباره نشود. استفاده از زانوبند در این دوره کمک می‌کند تا هنگام راه رفتن، زانو در موقعیت درست قرار بگیرد و ثبات کافی داشته باشد. علاوه‌بر این، زانوبند مانع از حرکات غیرضروری مفصل می‌شود و در نتیجه درد و تورم کمتر خواهد شد.
راه رفتن در آب، تقویت زانو بدون واردکردن فشار به آن
راه رفتن در آب یکی از بهترین تمرین‌ها بعد از جراحی رباط صلیبی است؛ چون فشار وزن بدن در آب کاهش می‌یابد. در واقع راه‌رفتن در آب مثل راه رفتن با عصا است، زیرا فشار کم‌تری به زانوی شما وارد خواهد شد. این کار علاوه‌بر تقویت عضلات اطراف زانو، باعث بهبود تعادل و کاهش درد هم می‌شود. با این حال شروع این تمرین باید حتما با اجازه پزشک باشد. معمولا پزشکان بعد از هفته سوم اجازه راه رفتن در آب را می‌دهند زیرا زخم ناحیه زانو به خوبی ترمیم می‌شود.
خودداری از فعالیت‌های سنگین بعد از جراحی
تا یک ماه اول باید از بالا و پایین رفتن پله یا حرکت در سراشیبی خودداری کنید؛ زیرا این فعالیت‌ها فشار زیادی به زانو وارد خواهد کرد. هرچند راه رفتن برای تقویت زانو ضروری است، اما دویدن تا مدت مشخصی ممنوع است. به علاوه پریدن می‌تواند خطر پارگی مجدد رباط را افزایش دهد. همچنین انجام تمرینات بدنسازی که مستقیما روی زانو فشار می‌آورد باید به زمان مناسب‌تری موکول شود.
چه زمانی راه رفتن بعد از جراحی رباط صلیبی عادی می‌شود؟
پس از جراحی رباط صلیبی، بازگشت به راه رفتن عادی به تدریج اتفاق می‌افتد و نیازمند صبر و رعایت اصول بازتوانی است. معمولا بعد از ۲ تا ۳ ماه بیمار قادر است بدون عصا و مثل قبل راه برود. با این حال بازگشت به فعالیت‌های سنگین و ورزش‌های پر فشار نیازمند زمان بیشتری است و غالبا بین ۶ تا ۹ ماه طول می‌کشد. این زمان برای آن است که زانو کاملا آماده شود و ریسک آسیب دوباره کاهش یابد.
تمرینات تقویتی برای بهبود راه رفتن بعد از جراحی رباط صلیبی
یک‌سری تمرینات نرمشی برای کمک به تقویت عضلات اطراف زانو توصیه می‌کنیم. البته در کنار این تمرینات باید تغذیه بعد از عمل جراحی زانو را نیز جدی بگیرید:
حرکت صدف؛ تقویت عضلات برای راه رفتن بهتر
برای انجام حرکت صدف، ابتدا به پهلو دراز بکشید و بدن خود را راحت روی زمین قرار دهید. زانوها را خم کنید تا حدود ۹۰ درجه شود و مچ پاها را به هم بچسبانید. سپس زانوی بالایی خود را به آرامی تا حد ممکن بالا ببرید. دقت کنید که این وضعیت را ۳ ثانیه نگه دارید. بعد از آن، به آرامی زانو را پایین بیاورید و به حالت اولیه بازگردید. این تمرین به تقویت عضلات باسن و لگن کمک می‌کند و باعث خواهد شد راه رفتن شما بعد از جراحی راحت‌تر و پایدارتر شود.
حرکت کشویی پاشنه، تقویت زانو برای راه رفتن آسان‌تر
برای انجام این حرکت، روی زمین دراز بکشید و پای خود را صاف کنید. سپس به آرامی زانوی آسیب‌دیده را خم کنید و پاشنه را به سمت خود بیاورید. بعد از نگه داشتن کوتاه، پا را به آرامی به حالت اولیه برگردانید. این تمرین را ۱۰ بار تکرار کنید تا عضلات اطراف زانو تقویت شود.
پای صاف شده به سمت بالا
روی پشت دراز بکشید و زانوها را خم کنید به‌طوری‌که کف پاها روی زمین قرار بگیرند. پای آسیب‌دیده باید صاف باشد و در طول تمرین، انحنای طبیعی کمر حفظ شود؛ به این معنا که بتوانید کف دست صاف خود را بین گودی کمر و زمین قرار دهید، در حالی که کف دست زمین را لمس کرده و پشت دست با کمر در تماس باشد. سپس عضلات ران پای آسیب‌دیده را محکم منقبض کرده و پشت زانو را به زمین فشار دهید. در این حالت زانو صاف باقی می‌ماند. با حفظ انقباض عضلات ران، پای آسیب‌دیده را به آرامی بالا بیاورید تا پاشنه تقریباً ۳۰ سانتی‌متر از زمین فاصله بگیرد. این وضعیت را به مدت ۵ ثانیه نگه دارید و سپس پا را به‌آرامی پایین بیاورید.
ایستادن روی پنجه پا
برای انجام این تمرین، ابتدا فاصله‌ی پاهایتان را از هم حدود ۱۰ سانتی‌متر قرار دهید و دستان خود را روی میز یا صندلی جلویتان بگذارید تا تعادل حفظ شود. سپس به‌آهستگی پاشنه‌ی پاهایتان را از زمین بلند کنید و زانوها را صاف نگه دارید. این وضعیت را به مدت ۶ ثانیه حفظ کنید و سپس به‌آرامی پاشنه‌ها را به سمت زمین پایین بیاورید. این تمرین را ۸ تا ۱۲ بار تکرار کنید.
پای صاف بلند شده به سمت بیرون
برای انجام این تمرین، ابتدا روی پهلو دراز بکشید به‌طوری که پای آسیب دیده در بالا قرار گیرد. سپس ماهیچه‌های جلوی ران پای آسیب دیده را منقبض کنید تا زانو صاف باقی بماند. باسن و پا را در راستای بدنتان نگه دارید. زانوی آسیب دیده را صاف به سمت سقف بلند کنید تا تقریباً ۳۰ سانتی‌متر از زمین فاصله داشته باشد، این وضعیت را به مدت ۵ ثانیه نگه دارید و سپس به‌آرامی پا را پایین بیاورید. این حرکت را ۸ الی ۱۲ بار تکرار کنید.
انقباض عضله چهارسر ران در حالت نشسته
برای انجام این تمرین، روی زمین بنشینید. زانوی پای آسیب‌دیده را صاف کرده و ماهیچه‌های بالای ران را با فشردن زیر زانوی صاف روی زمین محکم کنید. این حالت را ۳ تا ۵ ثانیه نگه دارید و سپس پا را به آرامی رها کنید. این حرکت را ۱۰ تا ۱۵ بار در هر نوبت انجام دهید.
خم کردن زانو در حالت درازکشیده به شکم
برای انجام این تمرین، روی شکم دراز بکشید و پاها را صاف کنید. زانوی پای آسیب‌دیده را به آرامی خم کرده و پاشنه را به سمت باسن حرکت دهید. این حالت را ۳ تا ۵ ثانیه نگه دارید و سپس پا را به آرامی صاف کنید. این تمرین را ۱۰ بار در هر نوبت تکرار کنید. انجام منظم آن به تقویت عضلات پشت ران کمک می‌کند و در نتیجه راه رفتن بعد از جراحی رباط صلیبی راحت‌تر و سریع‌تر امکان‌پذیر خواهد شد.
راه رفتن دوباره بعد از عمل رباط صلیبی
بازگشت به راه رفتن طبیعی بعد از جراحی رباط صلیبی نیازمند صبر، دقت و انجام مرحله‌ای تمرینات است. راه رفتن بعد از جراحی رباط صلیبی با رعایت نکات ایمنی و انجام تمرینات تقویتی، مانند حرکت صدف، اسلاید پاشنه و انقباض چهارسر ران، به مرور راحت‌تر و مطمئن‌تر می‌شود. در هفته‌های اول باید با واکر یا عصا حرکت کرد و از فشار بیش از حد روی زانو پرهیز نمود. استفاده از زانوبند حمایتی، راه رفتن در آب و تمرینات مرحله‌ای عضلات، تعادل و کنترل حرکت را بهبود می‌بخشد.
همچنین رعایت نکاتی مثل خودداری از فعالیت‌های سنگین و کنارگذاشتن عصا به صورت مرحله‌ای، اهمیت زیادی دارد. با انجام منظم این تمرینات و پیروی از راهنمایی متخصص و فیزیوتراپیست، مسیر بازتوانی راحت‌تر و بازگشت به زندگی روزمره و فعالیت‌های ورزشی تسریع خواهد شد.
