درمان پارگی مینیسک زانو

درمان پارگی مینیسک زانو

مینیسک زانو چیست؟

مینیسک شامل یک صفحه هلالی فیبری- غضروفی است که بخشی از فضای مفصلی میان استخوان درشت نی و ران را پر می کند. مینیسک ها باعث پایداری مفصل زانو در تمام دامنه حرکتی شده و در محدودیت چرخشی داخلی و خارجی مفصل زانو و همچنین در خمش و باز شدن این مفصل مشارکت دارند. این ساختار همچنین به عنوان جذب کننده شوک میان استخوان درشت نی و استخوان ران با افزایش سطح تماس تحمل وزن عمل می کند. مینیسک همچنین در لغزنده کردن مفصل زانو مشارکت دارند.

رابطه مینیسک با رباطهای زانو

عکس1- نمودار آناتومیکی رابطه بین مینیسک رباط‌های صلیبی و رباط جانب داخلی (مفصل زانو از نمای جلو و جانب خارجی ترسیم شده است)

پارگی و آسیب مینیسک زانو

پارگی منیسک داخلی آسیبی است که مشخصه بارز آن پاره شدن بافت غضروفی است که در طرف داخل زانو قرار گرفته است. این پارگی معمولا در طرف داخل زانو ایجاد درد می کند. آسیب ها و پارگی مینیسک در بسیاری از ورزش ها اتفاق می افتد اما این پارگی و آسیب در ورزش های دارای برخورد شایع تر است.

آسیب های منیسک داخلی شایع تر از آسیب های منیسک خارجی هستند. گاهی اوقات پارگی منیسک داخلی همراه با آسیب دیگر ساختارهای زانو مانند رباط های صلیبی، رباط های جانبی یا منیسک خارجی اتفاق می افتد.

هر منیسک به مانند یک ضربه گیر عمل می کند که در طول فعالیت های متضمن تحمل وزن مانع از تماس استخوان ران با درشت نی می شود. در حالت نرمال سطح منیسک بسیار صاف و صیقلی است که این باعث حرکت آسان استخوان ران روی درشت نی می شود. گاهی به خاطر تحمل وزن بیش از حد یا وارد شدن نیروهای چرخشی منیسک پاره می شود یا آسیب می بیند به طوری که سطح آن دیگر صاف و صیقلی نیست. وقتی چنین اتفاقی برای منیسک داخلی می افتد به آن پارگی منیسک داخلی می گویند.

درجه بندی پارگی منیسک زانو

آسیب های مینیسک از آسیب های شایع هستند و به بیماری هایی مانند کریپتوس و قفل کردن مفاصل منجر می شوند. مینیسک آسیب دیده به علت فقدان ذخیره خون به خوبی بهبود نمی یابد و آسیب دیدگی آن رو به پیشرفت می گذارد. طیف آسیب های مینیسک از تخریب داخلی ملایم تا پارگی های مشخص گسترده شده است. برای توصیف آسیب های مینیسک به همان صورتی که در ام آر آی مشاهده می شوند از یک سیستم درجه بندی مناسب استفاده می شود.

نرمال: مینیسک نرمال یک مثلث به طور یکنواخت تیره با راس تیز است که به صورت افقی قرار گرفته است.
درجه 1:  پارگی های درجه 1 به عنوان یک ناحیه کانونی کوچک افزایش شدت سیگنال در تصاویر T2 وزن شناخته می شوند. ناحیه دارای اختلال به سطح مفصل گسترش نمی یابد. اهمیت بالینی این آسیب ها مورد تردید است ولی ممکن است این آسیب ها تا حد پارگی های جدی تر پیشرفت کنند.
درجه 2 : آسیب های درجه 2 به عنوان نواحی خطی افزایش شدت سیگنال که اصلا به سطح مفصل گسترش نیافته اند معلوم می شوند. این آسیب ها هم از نظر بالینی و هم از نظر اهمیت آن ها به لحاظ پیشرفتی که دارند مشابه پارگی های درجه 1 هستند.
درجه 3 : این آسیب دیدگی مینیسک به سطح مفصل گسترش می یابد و با علائم آشکاری مانند “صدای ترکیدن دادن” و قفل کردن مفصل در ارتباط است. احتمال دارد این آسیب ها در صورت درمان نشدن تا حد پارگی های درجه 4 پیشرفت کنند.
درجه 4 : مشخصه بارز آسیب های درجه 4 تکه تکه شدن مینیسک است و اینکه مانند پارگی های درجه 3 اغلب باعث ایجاد کریپتوس و قفل کردن مفصل می شوند.

علل و دلایل

آسیب های مینیسک آسیب هایی شایع هستند و اغلب به خاطر فقدان یافته هایی خاص که بتوان آن ها را در رادیوگرافی های سنتی مشاهده کرد تشخیص داده نمی شوند. ام آر آی ابزار بسیار مناسبی برای نشان دادن ضایعات مینیسک است و نسبت به رادیوگرافی تنها اطلاعات خیلی بیشتری را درمورد بیمار به پزشک معالج او می دهد.
برخلاف یافته های فیزیکی و ارتوپدیک که ناهنجاری را بوضوح نشان می دهند معاینه رادیوگرافیک زانو اغلب بی نتیجه است. بیشتر آناتومی خاص زانو در رادیوگرافی سنتی قابل مشاهده نیست ولی می توان از تکنیک های پیچیده تری برای نشان دادن این ساختارهای مهم استفاده کرد. با تصویربرداری رزونانس مغناطیسی می توان رباط صلیبی و مینیسک را ترسیم کرد و تصویر کامل تر و دقیق تری از بیماری را برای پزشک تهیه کرد.

آسیب ها و به ویژه پارگی مینیسک اغلب ناشی از وارد آمدن فشار چرخشی به زانو است. در مواقعی که پنجه و ساق پا نسبت به ران به سمت خارج چرخش داشته باشد، مینیسک داخلی بسیار آسیب پذیرتر است. حال آنکه در موقعیت چرخش پنجه پا و ناحیه ی تحتانی به داخل پا، مینیسک خارجی بیشتر آسیب می بیند. آسیب ها و پارگی مینیسک همچنین می تواند ناشی از باز شدن و خم شدن بیش از اندازه مفصل زانو باشد. در افراد مسن، پارگی منیسک می تواند هنگام اجرای حرکت های عادی مانند خم کردن زیاد مفصل زانو اتفاق بیفتد که این آسیب از کاهش قدرت عضلانی در اثر تغییرات تخریبی ناشی می شود. هنگامی که آسیب های مینیسک ناشی از ضربه باشد، پارگی به طور طولی و عمودی در سرتاسر طول بافت مینیسک کشیده می شود. در سالمندان پارگیهای عرضی شایع است. پزشک باید هر نوع آسیب مشکوک یا قطعی مینیسک را تحت آزمایش پایداری قرار دهد تا عدم کارایی رباط تشخیص داده و مجزا شود تا بتواند هر نوع آسیب ازجمله پارگی مینیسک را تشخیص دهد و درمان کند.پارگی مینیسک می تواند در مینیسک داخلی یا مینیسک خارجی زانو اتفاق بیافتد.

به طور معمول پارگی منیسک در ورزش هایی اتفاق می افتد که در آن ها به تغییر مسیرهای ناگهانی و حرکات چرخشی (که گاهی با صاف کردن یا خم کردن بیش از حد زانو همراه هستند) نیاز است. این ورزش ها عبارتند از فوتبال، بسکتبال، نت بال و اسکی روی برف. پارگی منیسک غالبا زمانی اتفاق می افتد که پا روی زمین ثابت است و یک نیروی چرخشی به آن وارد می شود(به عنوان مثال هنگامی که بدن بازیکن دیگری روی پا می افتد یا روی یک بازیکن تکل صورت می گیرد) و یا بدنبال پرش یا فرود شدید.

همچنین ممکن است پارگی منیسک در طول زمان و بر اثر ساییدگی و پارگی ناشی از استفاده بیش از حد باشد. چنین چیزی به طور معمول بر اثر تحمل وزن تکراری و طولانی و یا نیروهای چرخشی فراتر از حد تحمل منیسک (مانند دویدن بیش از حد) بوجود می آید. ممکن است آسیب های منیسک که ناشی از استفاده بیش از حد هستند با تغییرات تخریبی (دژنراتیو) مفصل زانو در ارتباط باشند. در بیماران مسن که در آن ها تغییرات تخریبی در حال صورت گرفتن است ممکن است با حرکتی نسبتا جزئی منیسک داخلی آسیب ببیند.

پارگی مینیسک زانو

عکس 2- نمونه ای از پارگی های مینیسک، راست: پارگی طولی چپ. پارگی عرضی. چپ: نمونه هایی از آسیب مینیسک. جدایی مینیسک از محل اتصال به رباط داخلی را نشان می دهد.

علائم و نشانه ها

بیمارانی که دچار پارگی منیسک داخلی هستند اغلب در زمان آسیب دردی ناگهانی و شدید را در طرف داخلی، جلو یا عقب زانو تجربه می کنند. ممکن است برخی بیماران هم گزارش بدهند که در هنگام آسیب صدای مشخصی را شنیده اند یا نوعی حس پاره شدن را تجربه کرده اند. معمولا فعالیت تحمل وزن و حرکات چرخشی زانو با درد همراه هستند. همچنین ممکن است بیماران به هنگام بالا رفتن از پله ها، تلاش برای زانو زدن یا چمباتمه زدن هم درد را تجربه کنند. (در این شرایط) اغلب تورم وجود دارد یا ممکن است چند ساعت پس از آسیب دیدن یا به طور معمول تر چند روز بعد بوجود آید. اگر بیمار به طرف داخلی مفصل زانو محکم دست بزند می تواند حساسیت به درد را تجربه کند. همچنین ممکن است در زانو احساس ضعف و بی ثباتی وجود داشته باشد و زانو در طول حرکات خاصی صدا بدهد، قفل کند یا از حرکت بازایستد.

در موارد جزئی پارگی منیسک داخلی ممکن است همان لحظه علائم کمی وجود داشته باشد یا هیچ علائمی وجود نداشته باشد. در این موارد، ممکن است علائم به تدریج در طول روزهای بعد و معمولا با افزایش تحمل وزن  و فعالیت چرخشی گسترش پیدا کنند. در موارد شدید تر ممکن است درد شدید و محدودیت قابل ملاحظه ای در دامنه حرکت زانو وجود داشته باشد. ممکن است قفل کردن متناوب، احساس تق تق صدا دادن و از حرکت ایستادن ها و تاشدن های پشت سر هم هم وجود داشته باشند. همچنین ممکن است بیمار بلنگد یا به خاطر درد قادر به تحمل وزن خود نباشد.

دردی که در جانب خارجی مفصل زانو واقع شده و همراه با اعمال نیرو ظاهر می شود می تواند نشانه ای از آسیب مینیسک خارجی زانو باشد. در بسیاری از مواقع لحظه ای پس از اعمال نیرو درد به طور پیوسته ظاهر می شود.قفل شدن زانو از دیگر علائم پارگی مینیسک خارجی زانو است که باید تحت درمان قرار بگیرد. از دیگر نشانه های پارگی مینیسک خارجی زانو، دردی است که هنگام باز شدن یا خم شدن زیاد زانو و همچنین در چرخش داخلی و ساق پا نسبت به ران در ناحیه خط جانبی مفصل زانو نمایان می شود. بروز درد هنگامی است که مفصل زانو در زاویه 90 درجه است. بعضی اوقات تجمع مایع در مفصل وجود دارد که می تواند نشانه پارگی مینیسک خارجی باشد.

آسیب منیسک داخلی و خارجی زانو

عکس 3- راست: آسیب مینیسک داخلی. هنگامی که پا و ساق به طرف خارج چرخانده می شود، درحالیکه زانو در زاویه 90 درجه خم است، درد در زانو بوجود می آید. آسیب مینیسک های خارجی: هنگامی که پا و ساق به طرف داخل چرخش داده می شود در حالیکه زانو در زاویه 90 درجه می باشد درد بوجود می آید. چپ: آسیب مینیسکهای داخلی و خارجی مفصل زانو. خم کردن شدید مفصل زانو در مفصل درد ایجاد می کند.

تشخیص

معمولا یک معاینه ظاهری و باطنی کامل توسط فیزیوتراپیست برای تشخیص پارگی منیسک داخلی کافی است. گاهی هم از بررسی هایی مانند آزمایش اشعه ایکس و MRI برای اثبات تشخیص و رد وجود آسیب های دیگر در زانو استفاده می شود. در موارد نادر یعنی هنگامی که مشخص می شود MRI نتیجه قطعی بدست نمی دهد ممکن است برای کمک به تشخیص آرتروسکوپ تحقیقی انجام شود.

چنانچه پس از معاینه مفصل زانو سه مشخصه از موارد زیر یا بیشتر مشاهده شد، تقریباً می توان از وقوع آسیب و پارگی مینیسک خارجی پا اطمینان حاصل کرد:

– حساسیت در یک نقطه روی خط خارجی مفصل.

– دردی که هنگام باز شدن بیش از حد مفصل زانو در محدوده خارج خط مفصل زانو است می تواند از علائم پارگی مینیسک خارجی باشد.

– درد در زمان چرخش داخلی و ناحیه تحتانی پا هنگامی که مفصل زانو در زوایای مختلف خم شده است.

– ضعیف یا لاغر شدن عضله چهار سر ران. عکسبرداری از مفصل (آرتوگرافی) تشخیص پارگی مینیسک خارجی را تأیید می کند. استفاده از اشعه X با کنتراست متوسط سودمند است.

پارگی مینیسک داخلی و خارجی زانو

عکس 4- راست: آسیب مینیسک خارجی. اگر مفصل زانو بیش از اندازه باز شود درد به وجود می آید.

چپ: آسیب مینیسک داخلی، بر روی حفره سینوویال داخلی حساسیت وجود دارد.

درمان جراحی و بدون جراحی

بیمار باید هنگامی که به آسیب و پارگی منیسک مشکوک شد تمرین های ایستای عضله های چهارسر ران را انجام دهد. این موضوع همچنین برای فردی که در انتظار عمل جراحی مفصل زانو برای درمان پارگی مینیسک به سر می برد مهم است. وی باید عضله های چهار سر ران را بر اساس رهنمودهای عملی تمرین دهد. تمرین باعث پیشگیری از ضعف عضله ها می شود و دوره توان بخشی را به میزان چشمگیری کوتاه می کند. پزشک ممکن است: بخش پاره شده مینیسک را با بخیه کردن ترمیم کند یا با روش های مختلف جراحی مانند آرتروسکوپی زانو به برداشتن بخشی از مینیسک اقدام نماید. یکی از مهم‌ترین بخش های جراحی انتخاب درست بهترین مارک پروتز زانو برای عمل جراحی است که پزشکان متخصص بر اساس تجربه و شرایط بیمار این پروتز را انتخاب می‌کنند.

علی رغم کنترل مناسب پارگی از طریق فیزیوتراپی، درصد کمی از پارگی های جزئی منیسک بهبود نمی یابند و ممکن است برای بدست آوردن نتیجه ای بهینه به عمل جراحی نیاز باشد. اکثر پارگی های بزرگ منیسک هم به جراحی نیاز دارند. چنین چیزی بخصوص در آن مواردی که زانو قفل می کند صادق است. جراحی پارگی های منیسک داخلی به میزان خیلی کمی تهاجمی است. این عمل آرتروسکوپی زانو نامیده می شود و به طور معمول طی آن جراح قسمت پاره شده غضروف را از راه دو برش کوچک می برد به طوری که سطح منیسک دوباره صاف و صیقلی می شود. هدف این عمل جراحی این است که طی تلاش برای حفظ ظرفیت ضربه گیری زانو و جلوگیری از تخریب بیشتر آن در آینده تا جایی که ممکن است مقدار بیشتری از منیسک را حفظ کند. در صورت مشخص شدن نیاز به جراحی  فیزیوتراپیست و پزشک معالج بیمار را به یک متخصص ارجاع می دهند. آنگاه برای تضمین نتیجه بهینه و ایجاد امکان بازگشت بی خطر به فعالیت و ورزش بعد ازعمل جراحی به فیزیوتراپی و توانبخشی نیاز است. در شرایط ایده آل چنین چیزی باید قبل از عمل جراحی آغاز شود تا بهبودی تسریع شود. پزشک متخصص ارتوپد معمولا تمرین عضله های چهار سر ران و سه سر پشت ران را تجویز می کند. پس از جراحی پارگی مینیسک، تمرین باید هر چه سریع تر آغاز شود، می توان پس از درمان برای 1 تا 2 هفته از عصا استفاده کرد به گونه ای که پای جراحی شده از تحمل وزن رها شود. به زانوی جراحی شده اجازه داده می شود تا آستانه درد متحمل فشار شود.

احتمالا آسیب های درجه 1 و 2 مینیسک با روش محافظه کارانه بهتر درمان می شوند. شناسایی و درمان این آسیب ها حائز اهمیت است. بدون مراقبت مناسب ممکن است این آسیب ها تا حد پارگی های پیشرفته تری پیشرفت کنند.
ممکن است برای درمان پارگی های درجه 3 و 4 مینیسک نیاز به جراحی داشته باشند. جرح و تعدیل/ اصلاح سطوح مفصلی می تواند باعث تسریع یا شتاب بخشی به ایجاد تغییرات دژنراتیو در مفصل مبتلا به بیماری شود.

فیزیوتراپی برای پارگی منیسک داخلی

به منظور تضمین نتیجه بهینه و تسریع فرآیند بهبودی، فیزیوتراپی برای همه بیماران مبتلا به پارگی منیسک داخلی صرف نظر از اینکه عمل جراحی کرده اند یا نه امری است حیاتی. ممکن است فیزیوتراپی شامل موارد ذیل باشد:

  • ماساژ بافت های نرم
  • الکتروتراپی / برق درمانی
  • محافظت از زانو از طریق باندپیچی یا بستن
  • استفاده از عصا
  • متحرک سازی مفاصل
  • سوزن زدن خشک
  • هیدروتراپی/ آب درمانی
  • درمان با یخ یا گرما
  • تمرینات ورزشی پیش رونده برای بهبود انعطاف پذیری، تعادل و قدرت (بخصوص در عضله پهن مایل داخلی (VMO) )
  • توصیه به تعدیل فعالیت
  • آموزش
  • اصلاح بیومکانیک
  • تصحیح (اختلالات) بیومکانیک
  • توصیه داروهای ضد التهاب
  • توصیه به کاهش وزن در زمان مناسب
  • استفاده از سونوگرافی برای ارزیابی و دانستن درمورد عضله VMO
  • بازگشت تدریجی به برنامه فعالیت ها

برای آن دسته از بیمارانی که برای ترمیم پارگی منیسک داخلی عمل می شوند باید فیزیوتراپی و توانبخشی پیش از عمل جراحی آغاز شود. فیزیوتراپی و توانبخشی می تواند شامل درمان درد و تورم، برق درمانی، تقویت و تغییر و تنظیم تمرینات حرکتی، استفاده از پانسمان فشاری، استفاده از عصا و غیره باشد. برای کمک به فرایند بهبودی و تضمین نتیجه بهینه ، فیزیوتراپی و توانبخشی بعد از عمل جراحی ضروری است.

در همه انواع پارگی های منیسک داخلی فیزیوتراپیست می تواند در مراحل پایانی توانبخشی بازگشت به جا به برنامه ورزشی و فعالیت ها را بگنجاند. بازگشت خیلی زود به فعالیت ها بدون توانبخشی کافی اغلب به تورم زانو و آسیب مجدد منیسک منجر خواهد شد.

بهبودی

بیمارانی که دچار پارگی جزئی منیسک داخلی هستند و می توان مشکل آن ها را با روش های محافظه کارانه کنترل کرد معمولا می توانند انتظار داشته باشند که تقریبا ظرف 2 تا 4 هفته به ورزش و فعالیت بازگردند. برای پارگی های متوسط که با روش های محافظه کارانه کنترل می شوند بازگشت به ورزش و فعالیت 4 تا 6 هفته یا بیشتر زمان می برد. در پارگی های جزئی منیسک داخلی که با عمل جراحی آن ها را کنترل می کنند گاهی می توان ظرف 4 تا 6 هفته به ورزش یا فعالیت بازگشت؛ هر چند بیشتر جراحی های ترمیمی (بخصوص هنگامی که پارگی منیسک متوسط تا شدید است) معمولا به یک دوره توانبخشی 6 تا 8 هفته ای یا بیشتر نیاز دارند. اگر ساختارهای دیگر زانو مانند رباط صلیبی قدامی آسیب دیده اند به یک دوره طولانی تر توانبخشی نیاز است. آنچه اهمیت دارد این است که آسیب های منیسک داخلی به خوبی کنترل شوند زیرا درمان نامناسب می تواند منجر به ایجاد استئوآرتریت زودرس زانو شود.

منبع: کتاب پیشگیری و درمان آسیب های ورزشی

دسته بندی : عمل مینیسک زانو

اینستاگرام من را دنبال کنید

پیشنهاد میشود این مقالات هم بخوانید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
برای ادامه، شما باید با قوانین موافقت کنید

دکتر سید رضا شریف زاده | متخصص ارتوپدی و جراحی های فوق تخصصی زانو، لگن و آسیب های ورزشی

دکـتر سـیـد رضـا شــریـف زاده

مقالات مرتبط: