گاهی والدین هنگام بازی یا حرکت کودکشان متوجه صداهایی مثل «تق تق» از زانو، شانه یا انگشتان او شده و نگران می‌شوند که نکند مشکلی در مفاصل وجود داشته باشد. علت صدا دادن مفاصل در کودکان اغلب چیز جدی نیست و بیشتر مواقع مسئله‌ای طبیعی و گذراست. این موضوع معمولا با رشد کودک و قویتر شدن عضلات و رباط‌ها برطرف میشود.
این صداها میتواند به دلایلی مانند حرکت گازهای موجود در مایع مفصلی، ضعف نسبی عضلات اطراف مفصل یا حتی رشد سریع استخوان‌ها رخ دهد. البته در موارد نادری، اگر این صداها با درد، ورم یا محدودیت حرکتی همراه باشد، لازم است توسط پزشک متخصص بررسی شود تا علت دقیق مشخص گردد. در ادامه این مقاله، به صورت کامل درباره دلایل مختلف صدا دادن مفاصل در کودکان و زمان مراجعه به متخصص صحبت می‌کنیم. پس تا انتها همراه ما باشید!
علت صدا دادن مفاصل در کودکان چیست؟
در بسیاری از کودکان، شنیدن صدای تق تق زانو و دیگر مفاصل هنگام حرکت یا بازی کاملا طبیعی است و معمولا نشانه بیماری خاصی نیست. با این حال برای درک بهتر چنین موضوعی، در ادامه به بررسی مهم‌ترین علل صدا دادن مفاصل در کودکان می‌پردازیم:
حرکت گازهای مفصلی در مایع آن
یکی از دلایل رایج تق تق زانو و مفاصل در کودکان، حرکت گازهای محلول در مایع مفصلی است. داخل مفصل، مایعی وجود دارد که برای لغزندگی و کاهش اصطکاک به کار می‌رود. وقتی کودک مفصل خود را خم یا صاف می‌کند، فشار داخل مفصل تغییر می‌کند و باعث تشکیل یا ترکیدن حباب‌های ریز گاز در مایع میشود. این فرآیند همان صدای «تق» آشنایی است که می‌شنویم و معمولا کاملا طبیعی و بی‌خطر است و نیازی به درمان ندارد.
ضعف نسبی عضلات و رباط‌ها در کودکان
در دوران کودکی، سیستم حرکتی بدن هنوز در حال رشد و تکامل است. در این مرحله، عضلات و رباط‌ها ممکن است نسبت به مفاصل قدرت کافی نداشته باشد و نتوانند پایداری آن‌ها را به خوبی حفظ کند. همین ضعف نسبی باعث میشود هنگام حرکت یا تغییر وضعیت مفصل، استخوان‌ها کمی از جای خود جابه‌جا شود.
به همین علت ممکن است صدایی شبیه «تق» یا «کلیک» شنیده شود. این پدیده معمولا در زانو، مچ پا یا شانه کودکان بیشتر دیده میشود و در اغلب موارد طبیعی است. با رشد کودک، قویتر شدن عضلات و افزایش کنترل حرکتی بدن، این صداها به تدریج کاهش یافته و برطرف خواهد شد.
بالا بودن انعطاف‌پذیری مفاصل در کودکان
بالا بودن انعطاف‌پذیری مفاصل در کودکان به این معنی است که مفاصل آن‌ها دامنه حرکت بیشتری نسبت به حالت معمول دارد. در عمل، لیگامان‌ها و بافت همبند کمی شل‌تر است. این ویژگی اجازه می‌دهد مفصل هنگام حرکت به صورت جزئی بیش از حد معمول جابه‌جا شود یا کمی کش بیاید. در نتیجه صداهای «تق» یا «کلیک» تولید خواهد شد. این وضعیت در بسیاری از کودکان شایع است.
در اغلب موارد هایپرموبیلیتی مشکل جدی ایجاد نمی‌کند و با تقویت عضلات پیرامون مفصل و رشد طبیعی کودک بهبود می‌یابد؛ با این حال در برخی از کودکان ممکن است با درد، خستگی همراه باشد که نیاز به بررسی بیشتر دارد.
رشد سریع استخوان‌ها و مفاصل
یکی از عوامل مهم در بررسی علت صدا دادن مفاصل در کودکان، مربوط به دوره‌های رشد سریع استخوان‌ها و مفاصل است. در این مرحله از رشد، گاهی استخوان‌ها با سرعت بیشتری نسبت به عضلات و رباط‌ها بلند میشود. این تفاوت در سرعت رشد باعث میشود بافت‌های اطراف نتواند به خوبی از مفصل حمایت کند. در نتیجه، هنگام خم و راست کردن دست یا پا، مفصل کمی جابه‌جا میشود و صداهایی شبیه به تق ایجاد می‌کند. این حالت معمولا نشانه‌ی بیماری نیست، بلکه بخشی طبیعی از فرایند رشد است. به همین علت با هماهنگ‌تر شدن رشد استخوان‌ها، رباط‌ها و عضلات، صدای مفاصل به مرور کمتر خواهد شد.
آیا صدا دادن مفاصل در کودکان خطرناک است؟
در بیشتر موارد، صدا دادن مفاصل در کودکان نشانه مشکل خاصی نیست و بخشی طبیعی از روند رشد محسوب میشود. بدن کودک در حال تغییر و تکامل است و در این مرحله، عضلات، رباط‌ها و مفاصل هنوز به هماهنگی کامل نمی‌رسد. به همین دلیل ممکن است هنگام حرکت یا بازی، صداهایی از زانو یا شانه به گوش برسد. این وضعیت با رشد تدریجی بدن، افزایش قدرت عضلانی و ثبات مفاصل، به طور کامل برطرف میشود.
چه زمانی باید نگران صدا دادن مفاصل در کودک خود باشیم؟
اگرچه در بیشتر موارد علت صدا دادن مفاصل در کودکان به مشکل خاصی مرتبط نیست، اما گاهی این صداها میتواند نشانه وجود مشکل در مفصل یا عضلات اطراف آن باشد. در صورتی که صدای مفاصل با درد، ورم، قرمزی یا محدودیت در حرکت همراه باشد، لازم است کودک توسط متخصص ارتوپدی معاینه شود. با یک معاینه ساده خیلی راحت علت دقیق این نوع مشکلات مشخص و در صورت نیاز درمان مناسب انجام خواهد شد. در این زمینه، دکتر شریفزاده به عنوان یکی از بهترین دکترهای ارتوپد تهران شناخته می‌شوند و با تجربه و مهارت بالا می‌توانند به‌خوبی مشکلات مفصلی کودک شما را تشخیص و درمان کنند. بنابراین در صورت مشاهده علائم نگرانکننده، مراجعه به ایشان میتواند بهترین انتخاب و اقدامی اطمینان‌بخش باشد.
جمع‌بندی نهایی درباره صدادادن مفاصل در کودکان
در مجموع، علت صدا دادن مفاصل در کودکان در بیشتر مشکل جدی نیست و نشانه‌ای از بیماری یا آسیب محسوب نمی‌شود. این صداها غالبا به‌دلیل رشد سریع بدن، ضعف موقت عضلات و رباط‌ها یا حرکت گازهای موجود در مایع مفصلی ایجاد میشود. به همین علت با افزایش سن و تقویت ساختار حرکتی بدن، برطرف خواهد شد. با این حال، اگر صداها همراه با درد، تورم یا محدودیت حرکتی باشد، بررسی تخصصی توسط پزشک بهترین راه برای اطمینان از سلامت مفاصل کودک شما است.
سوالات مرتبط با صدا دادن مفاصل در کودکان
- آیا تق تق مفصل روی رشد کودک اثر منفی دارد؟
خیر. هیچ تاثیری روی رشد آینده و سلامت کودک ندارد و با قویتر شدن عضلات، برطرف میشود.
- آیا تق تق زانو در کودکان درمان میشود؟
در اغلب موارد خودبهخود و با رشد کودک برطرف میشود. تقویت عضلات، فعالیت مناسب و تغذیه کافی نیز میتواند کمک کند. اگر علائم درد یا مشکل راه رفتن وجود داشته باشد، درمان تخصصی لازم است.
- چه زمانی صدا دادن مفاصل نگرانکننده است؟
زمانی که صدا با درد، ورم، قرمزی، لنگیدن یا محدودیت در حرکت همراه باشد. در این شرایط بهتر است کودک توسط متخصص ارتوپدی معاینه شود.
- آیا صدا دادن مفاصل کودکان طبیعی است؟
بله. در بیشتر مواقع کاملا طبیعی است و به دلیل رشد بدن، ضعف موقت عضلات یا حرکت گازهای داخل مفصل ایجاد میشود و نیاز به درمان ندارد.
