تعویض مفصل زانو: مراحل و نحوه جراحی

مقدمه

مفصل زانو یکی از پیچیده ترین مفاصل بدن است. این مفصل به دلایل آرتروز استخوان، استئوآتریت، آرتریت روماتوئید، آرتروزهای ناشی از ضایعه، ممکن است تخریب شود و نیاز به تعویض مفصل زانو توسط یک پزشک متخصص باشد. با عمل جراحی می توان این مفصل را به طور کلی با یک مفصل مصنوعی جایگزین کرد. در این مقاله سعی بر این است که روند جراحی شامل بیهوشی، بستری شدن، آمادگی برای انجام عمل، معاینه، آزمایشات و سایر برنامه خود مراقبتی و تمرینات پس از عمل ارائه گردد.

آناتومی یا ساختمان زانو

مفصل های زانو یکی از بزرگترین مفصل های بدن است. این مفصل از کنار هم قرار گرفتن سه استخوان تشکیل شده است. قسمت پایینی استخوان ران، قسمت بالایی استخوان ساق و استخوان کشکک. سطح قسمت هایی که این سه استخوان با هم در تماس اند از غضروف پوشیده شده است و لغزندگی این سطح دلیل راحتی حرکت این سه استخوان روی یکدیگر است. داخل مفصل زانو مایعی است که روی غضروف ها را لیز می کند و حرکت مفصل را راحت تر می کند.این مایع به مایع مفصلی یا مایع سینوویال معروف است.

مینیسک زانو بین استخوان قلم پا و استخوان ران قرار دارد. این استخوان C شکل که همچون یک بالشتک درمفصل زانو قرار دارد و از ضربه هایی که به این قسمت وارد میشود محافظت میکند. لیگامنت های بزرگ این قسمت زانو که بین ران و قلم پا میباشد را محکم نگه میدارد. ماهیچه های ران و لگنی باعث استقامت زانو میشود. بقیه قسمت های زانو توسط نوارهای باریکی به نام سینوال پوشانده شده است این نوارها ی سینوال با تولید مواد لغزنده غضروف ها رانرم وانعطاف پذیر میکند ومیزان شکستگی زانو را به حداقل میرساند .

به طور طبیعی تمام قسمت های زانو به دارای تناسب وتوازن هستند و هرگونه آسیبی میتواند این تناسب را برهم بزند وباعث در د وسستی ماهیچه ها شود ودر آخردر عملکرد آن خلل وارد کند.

علل و دلایل تعویض مفصل زانو

عمده دلیل تعویض مفصل زانو بیماری آرتروز میباشد. اگر چه بیماری آرتروز انواع مختلفی دارد ولی بیشترین نوع آرتروز از سه نوع زیر میباشد آرتروز استخوان- رماتیسم- آرتروز ناشی ازضایعه

– آرتروز استخوان

این نوع آرتروز با زیادشدن سن ودر اثر کار زیاد اتفاق می افتدو در افرادبالای ۵۰ سال و یا پیرتر و ممکن است در سنین جوانی هم رخ دهد.در این نوع آرتروز غضروف های که استخوان ها رانگه داشته از بین میروند و باعث میشوند که استخوان ها به هم ساییده شوند وایجاد درد میکند. اگر مفصل زانو بوسیله بیماری آرتروزو یا توسط ضربه دچار آسیب شود، فعالیت های بسیار ساده مانند پیاده روی وبالارفتن پله برای شما بسیار مشکل خواهد بود .وحتی ممکن است با نشستن یا دراز کشیدن هم درد به سراغ شما بیاید.

– آرتروز یا استئوآرتریت

آرتروز مفصل  زانو مهمترین عاملی است که باعث ایجاد درد در زانوی افراد بالاتر از چهل سال می شود .آرتروز مفصل زانو شایعترین بیماری تخریبی میان مفاصل بدن می باشد. در آرتروز مفاصل خشک و دردناک می شوند. همچنین به دلیل درد خیلی شدید بیمار ممکن است از مفصلش استفاده نکند به همین علت عضلات حول مفصل ضعیف شده و حتی – حرکت مفصل برای بیمار بسیار مشکل می شود.

– آرتریت روماتوئید

در آرتریت روماتویید لایه سینوویال  رشد کرده و ملتهب میشود و مایع زیادی ترشح میکند. التهاب  لایه سینوویال بتدریج موجب از بین رفتن و صدمه دیدن غضروف مفصلی زانو می شود و در در نتیجه باعث درد و محدودیت حرکتی مفصل زانو می شود.

– رماتیسم

در این نوع بیماری نوارسینوال اطراف مفاصل ضخیم ومتورم میشوداین تورم باعث ایجاد آسیب  در غضروفها و در نهایت ازدست دادن آنها و درد و سفت شدن آنها میشود. رماتیسم یکی از رایجترین نوع ارتروزهای ملتهب میباشد.

– آرتروزهای ناشی از ضایعه

این نوع آرتروز یکی از بیماری های جدی زانو میباشد. شکستگی استخوان های اطراف زانو و کشیدگی لیگامنت ها با گذشت زمان باعث آسیب غضرو ف های زانو میشود و باعث دردزانومیشود وعملکرد آن را کاهش میدهد.

آرتروز های استخوانی معمولا باعث کشیده شدن استخوان ها و درنهایت تحریک آنها میشود.

وقتی درمان های بدون جراحی موثر واقع نشده اند و بیمار علائم زیر را داشته باشد به احتمال زیاد باید عمل جراحی تعویض مفصل زانو  انجام گیرد:

• دردهای شدید زانو که فعالیت های روزانه شما مثل پیاده روی ،بالا رفتن ازپله –نشستن و برخاستن از روی صندلی را دچار اختلال میکند و برای شما بسیار دردناک است. ویا برای شما بسیار دشوار خواهد بود که بدون هیچ درد مهمی ساعت ها پیاده روی کنید و یا مجبور هستید با کمک عصا راه بروید.
• دردهای شدید که هنگام استراحت در شب و روز احساس میکنید.
• التهاب وتورم شدید مفاصل که با استراحت ودرمان های پزشکی بهبود پیدا نمیکند.
• بدشکل شدن مفصل زانو مثل خم شدن داخلی یا بیرون آن.
• زمانیکه درمان هایی چون داروهای ضد التهاب،تزریق کورتیزون،تزریق روغنی ،فیزیو تراپی و جراحی های دیگر بی فایده باشد.
• وقتی درمان های دیگر موثر واقع نشده اند و بیمار علائم زیر را داشته باشد به احتمال زیاد باید عمل جراحی تعویض مفصل زانو  انجام گیرد:
• قوس برداشتن زانو به سمت داخل یا خارج.

خطرات عمل جراحی

خطرات تعویض کامل مفصل زانو عبارتند از لخته شدن خون در پاها که می تواند به ریه ها برود ( و باعث آمبولی ریه شود). آمبولی ریه می تواند باعث کوتاه شدن نفس ها، درد قفسه سینه و حتی ایجاد شوک شود. دیگر خطرات تعویض کامل مفصل زانو عبارتند از عفونت مجاری ادرای، حالت تهوع و استفراغ (که معمولا به داروهای ضد درد مربوط می شود)، سفتی و درد مزمن زانو، خونریزی در درون مفصل زانو، آسیب عصبی، آسیب عروق خونی و عفونت زانو که می تواند به عمل مجدد نیاز داشته باشد. به علاوه، خطرات بیهوشی عبارتند از آسیب بالقوه به قلب، ریه، کلیه و کبد.

عمل جراحی

درمان های غیرپزشکی مانند مدیتیشن و یا پیاده روی های مکرر خیلی موثر نخواهند بودو شما را ناچار خواهد کرد که به سراغ عمل جراحی تعویض مفصل زانو بروید .این جراحی یک جراحی بسیار موثر و قابل اطمینان برای کاهشدرد زانو میباشد و برای اینکه زانو ازحالت دفرمه یا بدشکلی در بیاید بسیا رمناسب است و شما بعد از انجام این عمل قادر خواهید بود که به طور طبیعی به کارهای روزانه خود مشغول شوید.

بیشتر از۹۰ درصد کسانیکه تجربه انجام این جراحی را داشته اند از کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل برای انجام کارها صحبت میکنند . بعد از این جراحی شما نمیتوانید مانند قبل یعنی قبل ازمبتلا شدن به آرتروز فعالیت های روزانه خود راانجام دهید. با انجام فعالیت های صحیح و سبک این مفصل جایگزین سالهای زیادی دوام می آورد.

درعمل جراحی تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی زانو (Knee arthroplasty ) سطح مفصلی استخوان های ران و ساق در مفصل زانو را با یک سطح مصنوعی جایگزین میکنند. هدف از این عمل از بین بردن درد زانو و بازیابی دامنه حرکتی مطلوب در مفصل زانو و اصلاح کردن تغییر شکل های ایجاد شده در زانو می باشد.

به هر دلیلی که غضروف مفصل زانو تخریب شود باعث درد شدید در حرکت مفصل شده و مفصل خشک کشده و محدودیت حرکتی پیدا می کند. در این شرایط تعویض مفصل زانو باعث بهتر شدن حرکات مفصل و از بین رفتنن درد می شود. بهبود مواد و تکنیک های این عمل ،آن را بسیار تاثیرگذارتر از قبل کرد. این عمل جراحی یکی از موفق ترین جراحی ها در تاریخ جراحی های پزشکی میباشد. معمولا مفصل مصنوعی زانو بیش از ۲۰ سال عمر میکند.

مهمترین گزینه در تصمیم گیری برای عمل جراحی تعویض مفصل، سن و یا جنسیت بیمار نیست عامل تعیین کننده  در این عمل شدت درد و ناتوانی بیمار است که زندگی را برای وی مشکل کرده است.

روند عمل جراحی

بیهوشی

بعد از بستری شما در بیمارستان وضعیت شما توسط تیم متخصصین بیهوشی بررسی میشود. عمومی ترین بیهوشی ، بیهوشی عمومی است (که شما به خواب میروید) یا بیهوشی ستون مهره ها، اپیدورال یا بیهوشی سیستم اعصاب، در این نوع بیهوشی شما بیدار هستید و از قسمت کمر به پایین شما بی حس است.
تیم بیهوشی با ورود شما تشخیص خواهد داد که کدام نوع از بیهوشی مناسبترین نوع بیهوشی برای شما میباشد.

عمل جراحی

عمل جراحی شما تقریبا بین ۱ تا ۲ ساعت طول میکشد. جراح ارتوپد غضروف ها و استخوان های آسیب دیده شما را برمیدارد و ایمپلنت های پلاستیکی و فلزی را جایگزین آن میکند تا توازن وعملکرد را به زانو های شما برگرداند.
انواع مختلفی از ایمپلنت ها که بر حسب نیاز بیماران مورد استفاده قرار میگیرد.
شکل سمت چپ نمونه ای از زانوی مبتلا به آرتروز میباشد و شکل سمت راست نمونه ای از یک مفصل تعویض شده است. شایان ذکر است که فضا دهنده بین مفصل ها در این تصاویر که توسط اشعه x گرفته شده قابل دیدن نمیباشد.
بعداز عمل جراحی شما را به اتاق ریکاوری یا احیا منتقل میکنند. جایی که شما برای احیا کامل از حالت بیهوشی در آنجا میمانید. بعد از اینکه شما به طور کامل به هوش آمدید به یکی از اتاق های بیمارستان منتقل میشوید.

بستری شدن در بیمارستان

بعد از انجام عمل جراحی، بیمار چندین روزدر بیمارستان بستری خواهد شد.

آمادگی برای انجام عمل جراحی

ارزیابی جراحان ارتوپد شامل چندین قسمت میباشد.

معاینه بیمار

اگر شما قصد انجام این عمل جراحی را دارید جراح ارتوپد از شما میخواهد که قبل ازانجام این عمل معالجات کامل توسط پزشک انجام شود.
این معالجات برای این انجام میشود که جراح از سلامتی کامل شما از جمله حالت های فیزیکی مانند حرکت – استحکام – میزان استقامت و در آخر تنظیم بودن این ماهیچه اطلاعات کسب کند و برای کامل کردن روند بهبودی کامل بیمار ضرور است. همچنین بیمارانی که مبتلا به بیماری های خاصی مانند بیماری های قلبی میباشند باید قبل ازعمل با پزشک خودیعنی متخصص قلب مشورت کنند.

علاوه بر آن پزشک ارتوپد درمورد میزان سلامتی عمومی بدن شما اطلاعاتی راکسب میکند، اطلاعاتی همچون روند پیشرفت دردحاصل ازاین بیماری وچگونگی اختلال در عملکرد ماهیچه ها.

آزمایشات

انجام آزمایشاتی همچون آزمایش خون ، ادرار، و نوار قلب، عکس برداری های پیشرفته همچون ام آر آی و اسکن کردن و تصاویر اشعه ایکس که میتواند تصاویر واضحی از وضعیت استخوان و بافت های آن به ما نشان دهد، قبل از انجام این عمل ضروری میباشد.

پزشک ارتوپد با ارزیابی کردن این تصاویر به شما پیشنهاد میکند که بهترین گزینه برای رهایی از درد وبهبود عملکرد جراحی تعویض مفصل میباشد و ممکن است گزینه های دیگر مثل انواع داروها و تزریقات و فیزیوتراپی و جراحی های دیگر را هم به شما پیشنهاد کند. همچنین پزشک ارتوپد در مورد خطرات و اشکالاتی که مربوط به خود این جراحی است و ممکن است بعد از جراحی رخ دهد توضیحاتی را ذکر میکند.

مصرف دارو

شما باید جراح ارتوپد را از مصرف دارو های خود مطلع سازید. او به شما خواهدگفت چه دارویی را مصرف کنید و مصرف کدام دارو را ادامه دهید.

ارزیابی دندان ها برای انجام عمل جراحی

اگرچه میزان بروز عفونت بعد از عمل بسیار کم است اما زمانیکه باکتری وارد خون شما بشود ممکن است دندان های شما عفونت کند.
برای کاهش آّسیب های دندانی شما باید قبل از عمل، معالجات روی دندان های خود از جمله ( کشیدن دندان ها درما نهای مربوط به لثه) را انجام دهید.

ارزیابی مجاری ادراری برای انجام عمل جراحی

بیمارانی که دارای سابقه عفونت های ادراری میباشند باید مورد ارزیابی قراربگیرند. در افراد مسن که مبتلا به پروستات هستند معالجات قبل از عمل بسیار ضروری میباشد.

فعالیت های اجتماعی

اگرچه  شما بعد از انجام این عمل جراحی قادر خواهید بود به راحتی خم شوید ،پیاده روی کنید اما برای انجام کارهایی چون پختن غذا،خرید کردن ،حمام رفتن، وشستن لباسهااحتیاج به کمک دارید.
اگر شما تنها زندگی میکنید کارمندان بیمارستان یا کارگران اجتماعی و گرو ههای اجرائی میتوانند فردی را به شما معرفی کنند تا برای انجام فعالیت های شما در خانه به شما کمک کنند. آنها همچنین میتوانند در طول درمان و بهبودی کامل در کنار شما باشند و به شما کمک کنند.

برنامه هایی که در منزل باید انجام دهیم

داروهایی برای شما تجویز میشود که میتواند بهبودی شما راتسریع ببخشد . بخش های فوق میتواند همراه با فعالیت های روزانه به شما کمک کند به سرعت بهبود یابید.
استفاده از یک میله یا دستگیره امن وسالم درحمام
استفاده از عصا هنگام استفاده ازپله
استفاده ازیک صندلی محکم با یک بالشت محکم (ارتفاع ۱۸ الی ۲۰ اینچ) و قسمت پشت بایدصندلی محکم باشد و دو دسته داشته باشد. شما برای زیر پای خود جاهایی که ارتفاع دارد نیازمند یک چهارپایه هستید.
یک توالت مانند صندلی که داری دسته باشد وجلوگیری از استفاده ازتوالت های معمولی
استفاده از یک صندلی یا چهارپایه محکم در حمام
برداشتن ویا دور ریختن فرش های مستعمل و فرسوده
استفاده ازطبقه همکف ساختمان در طول بهبودی به دلیل اینکه بالا و پایین رفتن از پله برای بیمار بسیار مضر است.

هزینه

هزینه عمل تعویض مفصل زانو می تواند حتی در یک منطقه جغرافیایی به میزان قابل ملاحظه ای متفاوت باشد. هزینه نهایی بیمارستان به عوامل بسیاری بستگی دارد که عبارتند از:

تبلیغات

تعداد روزهایی که در بیمارستان بستری هستید که می تواند بسته به نوع عمل تعویض مفصل زانو ( یعنی کامل، ناقص یا دو طرفه) که انجام می دهید متفاوت باشد.

نوع ایمپلنت و روش جراحی ( یعنی ترکیب مواد سازنده ایمپلنت و ابزارهای جراحی سفارشی یا فناوری کامپیوتری تخصصی در صورت مناسب بودن)

هر گونه بیماری قبلی که ممکن است باعث شود فرد به مراقبت های بیشتر در بیمارستان یا اقدامات احتیاطی اضافی در طول جراحی نیاز داشته باشد.

طول زمان سپری شده در اتاق عمل

مراقبت های پیش بینی نشده یا تجهیزات مورد نیاز برای کنترل هر گونه عوارضی که فرد در طول دوره بستری در بیمارستان آن را تجربه می کند.

علت اصلی قیمت پایین تر این است که عمل به زمان بستری شدن کوتاه مدت تر در بیمارستان نیاز دارد (متوسط ۳/۲ روز در مقایسه با ۴/۳ روز). به خاطر داشته باشید که هزینه های بیمارستان منعکس کننده مبلغی که شما نقدا می پردازید نیستند. هزینه های نقدی را در زیر بیشتر توضیح می دهیم.

بعد از جراحی تعویض مفصل زانو انتظار چندین فیش پرداخت را باشید. علاوه بر فیش های خود بیمارستان فرد فیش هایی برای کلیه مراحل درمانی که جراح در بیمارستان به وی ارائه کرده و دیگر کارها و عمل های انجام شده توسط پرسنل اتاق عمل دریافت می دارد. کارهای پرسنل اتاق عمل مشتمل بر کار متخصص بیهوشی، دستیاران جراحی، فیزیوتراپیست و دیگر افراد است.

نحوه جراحی

جراحی تعویض مفصل زانو معمولا یک تا دو ساعت طول می‌کشد.در این عمل که آرتروپلاستی هم نامیده میشود، بهتر است بگوییم روکش تازه گذاشتن برای زانو چون سطح زانو تعویض میشود.

۴ مرحله تعویض زانوبه شرح زیر است.

۱-آماده کردن استخوان

غضروف های آسیب دیده که بین ران وقلم پا قراردارد باتعداد کوچکی از استخوان های زیرین آن برداشته میشود

۲-قرار دادن ایمپلنت های فلزی

غضروف ها واستخوان های برداشته شده با نوع فلزی آن جایگزین میشوداین قسمت فلزی سطح مفصل رادوباره ایجادمیکند و در استخوانها قرارمیگیرد.

۳- روکش کردن کشکک زانو

قسمت زیرین کشکک زانو بریده میشود و توسط یک ماده پلاستیکی پوشانده میشود که بعضی از جراحان با توجه به نوع عمل جراحی این کار را انجام نمیدهند

۴- قرار دادن فضا دهنده

این فضادهنده ها بین قسمت های فلزی قرار داده میشود تا آن را لغزنده و نرم کند.

فیزیوتراپیست می‌تواند به شما نشان دهد که چگونه عضلاتی را پشتیبان مفصل جدید شما هستند را تقویت کنید. پزشک شما ممکن است استفاده از ماشین حرکت غیرفعال مداوم را توصیه کند که در همان حال که زانوی‌تان را بالا نگه می‌دارد، به آهستگی آن را به حرکت در می‌آورد. این حرکت به کاهش تورم و بهبود جریان خون کمک می‌کند.

مراقبت های بعد از عمل

رفتار بیمار بعد از عمل جراحی در روند بهبود بسیار موثر است. در ادامه مراقبت های لازم بعد از عمل بیان می شود.

بعد از انجام عمل جراحی باید کارهای زیر را انجام دهید:
شرکت در تمرینات منظم و سبک ورزشی برای حفظ قدرت و حرکت مفصل جدید
انجام احتیاط های لازم برای جلوگیری از آسیب وصدمه، اگر استخوان و یا ساق پای شما بشکند شما مجبور به انجام عمل جراحی مجدد هستید.
اگر به دندان پزشکی مراجعه میکنید ایشان باید بداند که شما عمل تعویض مفصل انجام داده اید تاقبل از هرگونه جراحی بر روی دندان  برای شما آنتی بیوتیک تجویز کند.
شما باید به طور منظم وهر سال یکبار به پزشک ارتوپد مراجعه کنید و با انجام معاینات و عکس برداری توسط اشعه ایکس از سلامت زانو های خود مطلع شوید.

بیشتر از۹۰ درصد از جراحی های تعویض مفصل تا ۱۵ سال بعد از جراحی کارایی دارد. عمل کردن به دستورات جراح ارتوپد و محافظت و نگهداری از مفصل جایگزین و سلامت عمومی بدن راههای مهمی است که میتواند شما را در انجام یک عمل موفق یاری کند.

مراقبت در بیمارستان

اغلب افراد پس از تعویض زانو چند شب را باید در بیمارستان بگذرانند. در این مدت داروهایی به وی داده میشود. در بخش، بیمار ممکن است تا مدتی حالت گیجی داشته باشد که به تدریج بهبود میابد.

• اگر با بیهوشی عمومی جراحی تعویض مفصل زانو انجام شده باشد  بیمار به مدت چند ساعت نباید چیزی بخورد بعد از چند ساعت و با اجازه از پرستار به او چند قاشق آب داده و اگر بیمار احساس ناراحتی نکرد کم کم به وی مایعات بیشتری دهید. اگر عمل جراحی تعویض مفصل زانوبا بیحسی موضعی انجام شده  سر بیمار باید کاملا پایین نباشد و پشت تخت بیمار تا ۲۴ ساعت نباید بالا بیاید در غیر این صورت بیمار سردرد شدیدی می گیرد که احتمالا به مدت چند روز ادامه پیدا می کند.
• برای کاهش درد به بیمار داروهای مسکن داده می شود و وی را تشویق می کنند که پا و قوزک پایش را پس از عمل حرکت دهد راه رفتن باعث کاهش تورم می شود چون جریان خون را به عضلات پا افزایش می دهد و معمولا از همان روز جراحی تعویض مفصل مچ پا حرکت دادن زانو شروع می شود.

مفصل جدید زانو چه تفاوتی دارد

بهبود حرکت زانو یکی از اهداف عمل تعویض کامل مفصل زانو است، ولی موارد بازگرداندن حرکت کامل به زانو نادر هستند. حرکت زانوی تعویض شده بعد از عمل جراحی را می توان از دامنه حرکت زانوی فرد پیش از عمل جراحی پیش بینی کرد. بیشتر بیماران می توانند انتظار داشته باشند که قادر باشند زانوی تعویض شده خود را تقریبا به طورکامل صاف و برای بالا رفتن از پله ها و سوار شدن و پیاده شدن از اتومبیل به اندازه کافی خم کنند. زانو زدن هم گاهی ایجاد ناراحتی می کند ولی ضرری ندارد.

بیشتر افراد نوعی بی حسی را در پوست اطراف محلی که برای جراحی برش زده شده احساس می کنند؛ همچنین ممکن است بخصوص با انجام فعالیت های که به خم شدن بیش از حد نیاز دارند نوعی سفتی را در زانوی خود احساس کنند.

به علاوه بیشتر افراد در هنگام خم شدن یا راه رفتن نوعی صدای کلیک را از مواد فلزی و پلاستیکی بکار رفته در زانو احساس می کنند یا می شنوند. چنین چیزی طبیعی است. این تفاوت ها اغلب با گذر زمان کاهش می یابند و بیشتر بیماران آن ها را قابل تحمل می دانند بخصوص وقتی آن ها را با درد و محدودیت عملکردی که پیش از عمل تجربه کرده اند مقایسه می کنند.

زانوی جدید می تواند باعث فعال شدن فلزیاب های امنیتی فرودگاه ها و برخی ساختمان ها شود. در صورت فعال شدن زنگ خطر به مامور امنیتی درمورد تعویض مفصل زانوی خود بگویید.

عوارض

عوارض آرتروپلاستی کامل زانو (TKA) را می توان به سه دسته زیر تقسیم کرد:

• عوارض خاص عمل جراحی
• عوارض عمومی بعد از عمل (شامل عوارض ناشی از بیهوشی)
• عوارض پزشکی دیگر ( عوارض بعد از عمل)

عوارض بعد از عمل عبارتند از: از دست دادن خون، عفونت، خونریزی زودرس و نقص در جریان ترمیم زخم، شکستگی های حین عمل، مشکلات بیهوشی و همینطور مشکلات قلبی عروقی، تنفسی، کلیوی، الکترولیت و دیگر مشکلات پزشکی. ترومبوز وریدی عمقی (DVT) خطرعمده ای است بخصوص اگر به آمبولی ریه منجر شود. بنابراین در پیش گرفتن اقدامات احتیاطی مناسب مانند موبیلیزاسیون زود هنگام، استفاده از جوراب های مخصوص بیماری ترومبوآمبولی، پمپ پا و درمان ضد انعقادی ضروری است.

بهترین دارو برای پیشگیری از DVT هپارین با وزن مولکولی کم (LMWH) است. وارفارین هم می تواند رضایت بخش باشد البته اگر با دوز ۱۰ میلی گرم برای شب قبل از عمل و متعاقبا به مدت ۸ هفته بعد ازعمل با دوزی که برای حفظ نسبت نرمال شده بین المللی (INR) بین ۵/۱ و ۲ کافی باشد تجویز شود. AVT بدون علامت در بیماران بسیاری یعنی ۵۰-۷۰% بیمارانی که عمل TKA انجام داده اند گزارش شده است. بعد از عمل، انجام سونوگرافی و ونوگرافی می تواند وجود ترومبوز/ لخته را با موفقیت کامل نشان دهد.

بالاتر بودن سن، همبودی بیشتر، رده بندی بالاتر انجمن متخصصین بیهوشی امریکا (ASA) و سابقه بیماری قبلی با افزایش خطر عوارض قلبی و ترومبوآمبولیک بعد از عمل TKA مرتبط هستند.

بعد از TKA عفونت نادر است و تنها در ۱-۵/۲% موارد اتفاق می افتد. عفونت را باید در مراحل اولیه بعد از عمل تشخیص داده به صورت فوری درمان کرد. به طور معمول در ۲۴ ساعت اول از آنتی‌بیوتیک پروفیلاکتیک استفاده می شود.

بوجود آمدن عوارض عصبی عروقی در بیمارانی که عمل TKA انجام می دهند نادر است. ممکن است در بیماران دچار تغییر شکل والگوس شدید عصب پوپلیتئال جانبی آسیب ببیند. همچنین ممکن است فلج شریان بند اتفاق بیفتد البته بندرت. ممکن است در بیمارانی که عمل اصلاحی انجام داده اند یا در موارد نادری که آناتومی بدن بیمار غیر طبیعی است آسیب عروقی عمده ای بوجود آید.

در مطالعه ای که به مقایسه میزان مرگ و میر بیمارانی که بوسیله TKA درمان شده اند با میزان مرگ و میر بیمارانی می پردازد که منتظر درمان جراحی هستند دیده شده که بیماران گروه اول نسبت به گروه دوم در ۳۰ تا ۹۰ روز بعد از عمل جراحی خیلی بیشتر در معرض خطر مرگ بوده اند. بالا بودن سن یکی از عوامل خطر بعد از جراحی است.

یک تجزیه و تحلیل هم گروهی گذشته نگر که در آن از داده های ۱۵۰ بیماری که عمل یک طرفه TKA و ۱۵۰ بیمار دیگری که عمل دوطرفه همزمان TKA انجام داده اند استفاده شده است نشان می دهد که در بیماران گروه دو طرفه میزان عوارض کلی ۱/۲ برابر بالاتر و میزان تزریق خون بیشتر است. میزان عوارض در بیماران دارای شاخص توده بدنی (BMI) بالاتر از ۳۰ همینطور بیماران دچار اختلال تنفسی قبلی بیشتر از بیماران گروه یک طرفه است. به علاوه کسانی که میزان عوارض بیشتری را نشان داده اند بیماران بالای ۷۰ سال بوده اند.

محافظت از مفصل زانوی تعویض شده

بعد از جراحی از انجامموارد ذیل هم اطمینان حاصل کنید:

• شرکت در برنامه های تمرینی سبک و منظم به منظور حفظ قدرت و حرکت مناسب مفصل جدید زانو
• انجام اقدامات احتیاطی خاص به منظور جلوگیری از افتادن و آسیب دیدن. اگر یکی از استخوان های پا بشکند، فرد به جراحی های بیشتری نیاز پیدا می کند
• مطمئن شوید که دندانپزشکتان می داند که عمل تعویض مفصل زانو انجام داده اید. باید تا آخرعمر پیش از همه جراحی های دندانپزشکی به شما آنتی بیوتیک داده شود.
• برای معاینات و پیگیری های معمول و همینطور انجام آزمایش اشعه ایکس که معمولا یکبار در سال انجام می شود در فواصل معین به جراح ارتوپد مراجعه کنید

افزایش عمر ایمپلنت زانو

در حال حاضر، بیش از ۹۰% مفصل های زانوی کاملا تعویض شده به روش مدرن هنوز بعد از گذشت ۱۵ سال از عمل جراحی به خوبی کار می کنند. پیروی کردن از راهنمایی های جراح ارتوپد بعد از عمل جراحی و انجام مراقبت های لازم به منظور محافظت از مفصل تعویض شده و حفظ سلامت عمومی روش های مهمی هستند که می توانند به موفقیت نهایی عمل جراحی کمک کنند.

تمرینات تقویتی پس از جراحی

تمریناتی که بعد از عمل جراحی انجام می دهید به تقویت زانو و بهبود انعطاف پذیری آن کمک می کنند به طوری که می توانید سریع تر سر پا بایستید. این تمرینات همچنین شانس رضایت شما از زانوی مصنوعی تان را در بلند مدت افزایش می دهند. متعهد بودن به یک برنامه نوتوانی و کار کردن با جراح و فیزیوتراپیست برای تعیین مداوم اهداف حائز اهمیت است.
هدف شما باید افزایش تکرار تمرینات از ۱۰ بار به ۱۵ بار در هفته دوم و ۲۰ بار در هفته سوم و فراتر از آن باشد.

۱٫ بالا بردن پای صاف
این تمرین به تقویت عضله چهار سر ران کمک می کند و ثبات مفصل زانو را بهبود می بخشد. هر چه عضله چهار سر ران قوی تر باشد کنترل بیشتری بر روی زانوی مصنوعی خود خواهید داشت.
به پشت بخوابید در حالی که پاهای خود را کاملا دراز کرده اید.  پای خود را حدود شش اینچ بالا ببرید و ۱۰ ثانیه (در این حالت) نگه دارید.

۲٫ پمپ مچ پا
در حالی که بدنتان کاملا صاف است و به پشت دراز کشیده اید مچ هر دو پای خود را بالا ببرید طوری که نوک انگشتان پا به سمت خودتان باشد. سپس مچ پاهای خود را پایین ببرید به طوری که نوک انگشتان پا به سمت بیرون باشد. همانطور که این تمرین را انجام می دهید پای خود را در جهت عقربه های ساعت و سپس در خلاف جهت عقربه های ساعت بچرخانید و در همان حال سرانگشتان پا را رو به بالا نگاه  دارید.
این تمرین به گردش خون و بازگشت آن به قلب برای کاهش تورم و  کاهش خطر ایجاد DVT ( ترمبوز ورید عمقی یا لخته خونی که می تواند خطرناک باشد) کمک می کند.

۳٫ فشار به ران
با بدن صاف به پشت دراز بکشید و عضلات جلوی ران را با فشارپشت زانو به پایین و به سمت زمین صاف کنید. این حالت را به مدت پنج ثانیه حفظ کنید و بعد عضلات را شل کنید.
این تمرین به کاهش تورم زانو کمک کرده عضله چهار سر ران دیستال را قوی می سازد. چنین چیزی برای ایستادن در حالی که زانو را قفل کرده ایم و همینطور برای راه رفتن بسیار مهم است.

۴٫ لغزیدن پا
به پشت دراز بکشید و پای خود را در حالی که کاسه زانو روبه بالاست به سمت بیرون از مرکز بدن و به کنار خود بکشید. آنگاه پا را به وضعیت اول برگردانید.
این تمرین به فعال کردن عضلات دور کننده و بخصوص عضله گلوتئوس مدیوس کمک می کند. این عضلات برای ثبات لگن در طول مرحله استانس راه رفتن بسیار مهم هستند.

۵٫ خم کردن زانو
روی یک صندلی ثابت بنشینید و پای خود را به گونه ای خم کنید که به زیر صندلی برود در همان حال زانوی خود را تا آنجا که ممکن است خم کنید. این حالت را برای پنج ثانیه حفظ کنید سپس پا را به وضعیت استراحت بازگردانید.
این تمرین می تواند به بهبود دامنه حرکت شما کمک کند.

۶٫ کشش طولانی مدت زانو
روی یک صندلی بنشینید، زانوی خود را تا آنجا که ممکن است به عقب خم کنید و آن را برای ۱۵-۳۰ ثانیه در این حالت نگاه دارید. همانطور که دامنه حرکت خود را بدست می آورید  به سرعت خود را روی صندلی جلو بکشید تا کشش افزایش پیدا کند.
در طول زمان و چنانچه تحمل دارید مدت زمان کشش را به ۶۰ ثانیه افزایش دهید و این تمرین را چند بار در روز تکرار کنید.
این تمرین بر افزایش دامنه خم شدن زانو (دامنه حرکت) تمرکز دارد و افزایش دامنه خم شدن زانو برای فعالیت های سطح بالاتر مانند برخاستن از روی یک صندلی پایه کوتاه، بالا رفتن از یک رشته پلکان و رانندگی کردن بسیار مهم است.

۷٫ لغزیدن پاشنه
با بدن صاف به پشت دراز بکشید و سپس با بالا آوردن پا و پاشنه پا به سمت بالا و به طرف باسن، لگن و زانوی خود را خم کنید. سپس پا و پاشنه آن را به حالت اول بازگردانید. در طول کل تمرین کاسه زانو را رو به بالا نگاه دارید.
این تمرین بر تقویت همسترینگ و بهبود دامنه حرکتی فعال خم شدن زانو تمرکز می کند که هر دوی آن ها برای کلیه فعالیت های زندگی روزانه اهمیت دارند.

۸٫ ضربه زدن با پا در حالت خوابیده
این تمرین به ساخت عضله چهار سر ران از طریق یک دامنه حرکتی بزرگ تر کمک می کند. بر روی زمین یا یک تخت به پشت دراز بکشید و یک پتوی لوله شده یا قوطی بزرگ قهوه را زیر زانوی خود قرار دهید. ساق پای خود را صاف کنید و آن را برای ۵ ثانیه در این حالت نگاه دارید. به آهستگی پای خود را پایین بیاورید و به آن استراحت بدهید. مطمئن شوید که پشت زانویتان تمام وقت در تماس با شیء زیر آن باقی بماند و بخش کوچکی از پشتتان روی زمین باشد.

۹٫  کشش منفعل همسترینگ
این تمرین یکی از مهم ترین تمریناتی است که باید در اوایل برنامه نوتوانی خود انجام دهید. این تمرین به شما امکان بدست آوردن دامنه صاف شدن کامل زانو را که برای راه رفتن بسیار مهم است می دهد.
در حالی که پاهای خود را کاملا دراز کرده اید به پشت دراز بکشید. پای خود را روی یک دسته بالش قرار دهید و در عین حال اجازه دهید پایتان (آن پایی که زانوی مصنوعی جدیدی دارد) آزادانه آویزان شود. در این حالت بمانید و در همان حال اجازه دهید زانویتان برای ۱۰ ثانیه به آرامی کشیده شود.

۱۰٫ کشش راست کننده زانو
این تمرین هم به افزایش دامنه حرکت صاف شدن نهایی زانو کمک می کند. می توانید زمان صاف بودن زانو را به بیش از ۳۰ دقیقه افزایش دهید.
صاف بر روی یک صندلی بنشینید و پایی که زانوی مصنوعی دارد را تا آنجا که ممکن است صاف روی یک صندلی که در جهت مخالف و روبروی شماست (صندلی جهت مخالف نشان داده نشده است) قرار دهید. پا را به مدت ۱۰ دقیقه در حالت دراز و صاف نگاه دارید انگشتان پایتان می توانند شل باقی بمانند. به آهستگی پا را از این حالت درآورید زیرا کمی درد خواهد گرفت. به پا استراحت بدهید ولی به حرکت دادن آن ادامه دهید. بعد از این حرکت کششی زمان خوبی برای انجام حرکت لغزیدن پاشنه خواهد بود.

به تمرین کردن ادامه دهید!

حداقل دو تا سه مرتبه در روز و هر بار ۱۰ تا ۱۵ دقیقه را صرف انجام این تمرینات کنید. به خاطر داشته باشید که افزایش دامنه حرکت در مراحل اولیه نوتوانی برای یک بهبودی موفقیت آمیز بسیار مهم است. توانایی قوی سازی عضلات اطراف زانو بعد از عمل جراحی به توانبخشی سریع تر و بهتر شما کمک می کند. همچنین به حرکت کردن ادامه دهید! هر روز سه تا پنج مرتبه بیرون از خانه پیاده روی کنید و هر چه قوی تر می شوید پیاده روی ها را گسترش دهید.

انجام فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل زانو

برای تضمین نتیجه مطلوب و تسریع فرایند بهبودی درهمه بیماران، بدنبال تعویض مفصل زانو درمان فیزیوتراپی درمانی حیاتی است. این درمان که باید ترجیحا پیش از جراحی شروع شود می تواند شامل موارد زیر باشد:

• ماساژ بافت نرم
• الکتروتراپی
• استفاده از عصا
• استفاده از محافظ کشی
• موبیلیزاسیون مفصل
• سوزن خشک
• آب درمانی
• درمان با یخ یا گرما
• تمرینات پیشرفته برای بهبود انعطاف پذیری، قدرت (بخصوص در عضلات چهار سر ران) و تعادل
• توصیه به تعدیل فعالیت ها
• آموزش
• اصلاح بیومکانیکی
• توصیه به استفاده از داروهای ضد التهاب
• توصیه به کاهش وزن در موارد مقتضی
• بازگشت تدریجی به برنامه فعالیت ها

نتیجه گیری

با خواندن این مقاله دریافتید که آرتروز و سایر عوامل مخرب استخوان می توانند منجر به از بین رفتن مفصل زانو شوند. به هر حال در مواقع لزوم دکتر متخصص می تواند با تعویض مفصل زانو به وسیله ی عمل جراحی به این عارضه خاتمه دهد. اگر چه این عمل مانند بسیاری از اعمال جراحی شامل بیهوشی و بستری شدن و آزمایشات متعدد است، ولی در بیشتر از ۹۰ درصد مواقع موفقیت آمیز بوده و با نگهداری و درمان های خانگی تا بیش از ۱۵ سال کارایی خود را حفظ می کنند.